لباس نمازگزارلباسی را که انسان می‌خواهد در حال نماز بپوشد، شرایطی دارد که عبارت‌اند از: پاک بودن، مباح بودن، از اجزای مردار نبودن، از اجزای حیوان حرام‌گوشت نبودن، از ابریشم خالص و طلاباف نبودن برای مردان و ... . برخی مکروهات لباس نمازگزار، عبارت‌اند از: باز بودن تکمه‌های لباس، پوشیدن لباس سیاه، چرک، تنگ، لباسی که دارای تصویر است. فهرست مندرجات۲ - اندازه پوشش بدن در نماز ۳ - شرایط لباس نمازگزار ۳.۱ - پاک بودن ۳.۲ - مباح بودن ۳.۳ - خمس مال را پرداختن ۳.۴ - از اجزای مردار نبودن ۳.۵ - از اجزای حیوان حرام‌گوشت نبودن ۳.۶ - از ابریشم خالص و طلاباف نبودن ۴ - نماز خواندن با لباس نجس ۴.۱ - خون زخم و لباس ۴.۲ - خون کمتر از یک درهم ۴.۳ - معفوات در لباس ۵ - مکروهات لباس نمازگزار ۶ - مستحبات لباس نمازگزار ۷ - پانویس ۸ - منبع ۱ - وجوب پوشش بدن در نمازپوشاندن عورت در حال اختیار در نماز (واجب) و توابع آن مانند نماز احتیاط و بنابر اقوی در قضای اجزای فراموش شده و بنابر احتیاط (واجب) در دو سجده سهو، و همچنین در نمازهای مستحب، واجب است و در نماز میّت واجب نیست؛ اگرچه در آن هم احتیاط (مستحب) آن است که عورت پوشانده شود. و در طواف، احتیاط ترک نشود. [۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۴۹، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة۱.
برای لباسی که نمازگزار بدن خود را با آن می‌پوشاند شرایطی در فقه ذکر شده است که در ادامه می‌آید.۲ - اندازه پوشش بدن در نمازامام خمینی در تحریرالوسیله بعد از بیان وجوب پوشش بدن در نماز درباره مقدار واجب پوشش نمازگزار می‌فرماید: عورت مرد که باید در نماز آن را بپوشاند همان است که نگاه‌کردن به آن حرام است و آن: «دبر» و «قضیب» و «بیضتین» است. و شبحی از عورت که از پشت لباس (در اثر نازکی آن) پیدا است، بدون آنکه رنگ آن مشخص باشد، بنابر احتیاط (واجب) باید پوشانده شود. و عورت زن که در نماز باید بپوشاند تمام بدن حتی سر و موی او است، مگر صورت به همان مقدار که در وضو شستن آن واجب است، و مگر دست‌ها تا مچ و پاها تا ساق آنها (که پوشاندن آنها در نماز واجب نیست) و بر زن لازم است مختصری از اطراف این موارد استثنا شده را از باب مقدمه بپوشاند. [۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۴۹، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة۳.
همچنین «بر زن واجب است که گردن و زیر چانه خود را - حتی بنابر احتیاط (واجب) مقداری از زیر چانه را که بعد از بستن روسری دیده می‌شود - بپوشاند.» [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۵۰، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة۴.
و «کنیز و دختربچه (در پوشش نماز) مانند زن حرّ (آزاد) و بالغ می‌باشند، جز آنکه پوشاندن سر و مو و گردن بر این دو واجب نیست.» [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۵۰، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة۵.
بله «پوشاندن عورت از طرف پایین واجب نیست، البته اگر لب بام یا روی چیز شبکه مانندی - که انتظار می‌رود ناظر محترمی در پایین آن باشد - به‌گونه‌ای بایستد که اگر ناظری باشد عورت او را می‌بیند، پوشاندن عورت از طرف پایین هم بنابر احتیاط (واجب)، بلکه بنابر اقوی واجب است هرچند که فعلاً در آنجا ناظری نباشد. و اما روی شبکه مانندی که انتظار نمی‌رود ناظر محترمی در پایین آن باشد مثل شبکه روی چاه، پوشاندن عورت از طرف پایین بنابر اقوی واجب نیست، مگر آنکه در آنجا ناظری باشد. [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۵۰، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة۶.
۳ - شرایط لباس نمازگزار۱- پاک باشد. ۲- مباح باشد. ۳- از اجزای مردار نباشد. ۴- از حیوان حرام‌گوشت نباشد. ۵ و ۶- اگر نمازگزار مرد است، لباس او ابریشم خالص و طلاباف نباشد. ۳.۱ - پاک بودناگر کسی به عمد با لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است. کسی که نمی‌داند با لباس نجس، نماز باطل است و در ندانستن حکم مسأله مقصر باشد، اگر با لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل می‌باشد. اگر به واسطه تقصیر در ندانستن مسأله، چیز نجسی را نجس نداند مثلا" نداند عرق شتر نجاست‌خوار نجس است و با آن نماز بخواند، نمازش باطل است. اگر فراموش کند لباسش نجس است و در بین نماز یا بعد از آن یادش بیاید، باید نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید. اگر نداند لباسش نجس است و بعد از نماز بفهمد نجس بوده، نماز او صحیح است؛ ولی احتیاط مستحب آن است که اگر وقت دارد، دوباره آن نماز را بخواند. ۳.۲ - مباح بودنکسی که می‌داند پوشیدن لباس غصبی حرام است، اگر به عمد در لباس غصبی نماز بخواند، باطل است و همچنین اگر در لباسی که نخ یا دکمه یا چیز دیگر آن غصبی است نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب، باید آن نماز را دوباره با لباس غیر غصبی بخواند. ۳.۳ - خمس مال را پرداختناگر با عین پولی که خمس یا زکات آن را نداده، لباس بخرد، نماز خواندن در آن لباس، باطل است و به احتیاط واجب، همچنین است اگر به ذمّه بخرد و در موقع معامله، قصدش این باشد که از پولی که خمس یا زکاتش را نداده بدهد. ۳.۴ - از اجزای مردار نبودنلباس نمازگزار باید از اجزای حیوان مرده‌ای که خون جهنده دارد نباشد؛ بلکه احتیاط واجب آن است که در لباس تهیه شده از حیوان مرده‌ای که خون جهنده ندارد، مانند ماهی و مار نیز نماز نخواند. باید چیزی از مردار مانند گوشت و پوست آن که روح داشته، بنابر احتیاط واجب همراه نمازگزار نباشد، گر چه لباس او هم نباشد. اگر چیزی از مردار حلال‌گوشت مانند مو و پشم که روح ندارد، همراه نمازگزار باشد، یا با لباسی که از آنها تهیه کرده‌اند نماز بخواند، نمازش صحیح است. ۳.۵ - از اجزای حیوان حرام‌گوشت نبودنلباس نمازگزار باید از حیوان حرام گوشت نباشد و اگر مویی از آن هم همراه نمازگزار باشد، نماز او باطل است. اگر آب دهان یا بینی یا رطوبت دیگری از حیوان حرام‌گوشت، مانند گربه بر بدن یا لباس نمازگزار باشد، چنانچه تر باشد، نماز باطل و اگر خشک شده و عین آن برطرف شده باشد، نماز صحیح است. ۳.۶ - از ابریشم خالص و طلاباف نبودنپوشیدن لباس طلاباف و زینت کردن به طلا، مثل آویختن زنجیر طلا به سینه و انگشتر طلا به دست کردن و بستن ساعت مچی طلا به دست، برای مرد، در حال نماز و غیر نماز، حرام و نماز خواندن با آنها باطل است؛ و احتیاط واجب آن است که از استعمال عینک طلا هم خودداری کند، ولی پوشیدن لباس طلاباف و زینت کردن به طلا، برای زن در نماز و غیر نماز اشکال ندارد. پوشیدن لباس ابریشمی خالص، در نماز و غیر نماز، برای مرد، حرام است و نماز را هم باطل می‌کند، چه بشود با او ستر عورت کرد یا نشود، مانند آستر لباس، عرقچین، بند شلوار و... ولی همراه داشتن آن، مثل در جیب گذاردن، مانعی ندارد؛ و اما برای زن چه در نماز و چه در غیر آن، اشکالی ندارد. ۴ - نماز خواندن با لباس نجس در برخی موارد می‌توان با لباس نجس ، نماز خواند. به عبارت دیگر، مواردی برای مکلف پیش می‌آید که نماز خواندن با لباس ناپاک در آن موارد، از نظر شرع بخشیده شده است: ۱- خون زخم یا جراحت و یا دُمَل. ۲- خون کمتر از درهم. ۳- لباس پرستار بچه]. ۴- در حال اضطرار. ۵- چیزهایی که به‌تنهایی نمی‌توان در آنها نماز خواند؛ یعنی به‌تنهایی ساتر عورت نیستند. ۴.۱ - خون زخم و لباساگر در بدن یا لباس نمازگزار، خون زخم یا جراحت یا دُمل باشد، چنانچه طوری است که آب کشیدن بدن یا لباس یا عوض کردن لباس، برای بیشتر مردم یا برای خصوص او سخت است، تا وقتی که زخم یا جراحت یا دمل خوب نشده است، می‌تواند با آن خون نماز بخواند، و همچنین است اگر چرکی که با خون بیرون آمده یا دوایی که روی زخم گذاشته‌اند و نجس شده در بدن یا لباس او باشد. ۴.۲ - خون کمتر از یک درهمخون در بدن و لباس، اگر وسعت آن کمتر از درهم بَغْلی باشد و از حیض، نفاس و استحاضه وخون نجس العین (مثل سگ) و مردار نباشد، بخشیده شده و چون وسعت درهم بَغْلی مشخص نیست باید به قدر متیقن، اکتفا کرد که به اندازه بند انگشت سبّابه باشد. ۴.۳ - معفوات در لباسهر چیزی که به تنهایی نمی‌توان در آن نماز خواند و به تنهایی ساتر عورت نیست؛ مثل بند شلوار، جوراب و مانند آنها، اگرچه با نجاست حرام‌گوشت نجس شده باشد، در نماز عفو شده است. اما اگر از عین نجس درست شده باشد، مثل آنکه جزء مردار یا موی سگ یا خوک یا کافر باشد، در نماز، عفو نشده است. ۵ - مکروهات لباس نمازگزارمراجع عظام تقلید در این باره فرموده‌اند: چند چیز در لباس نمازگزار مکروه است؛ از جمله: باز بودن تکمه‌های لباس، پوشیدن لباس سیاه، چرک، تنگ، لباسی که دارای تصویر است، و... [۹]
خمینی، امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ج۱، ص۴۷۸، مسئله ۸۶۵، گردآورنده:بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
(برخی فقها، این حکم را مخصوص تصویر جان‌دار دانسته‌اند.) [۱۰]
سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۵، ص۳۵۷، مؤسسه المنار، قم، چهارم، ۱۴۱۳ ه ق.
۶ - مستحبات لباس نمازگزارو نیز چند چیز در لباس نمازگزار مستحب است؛ از جمله: عمامه با تحت الحنک، پوشیدن عبا و لباس سفید و پاکیزه‌ترین لباس‌ها و استعمال بوی خوش و دست کردن انگشتری عقیق. [۱۱]
خمینی، امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ج۱، ص۱۲۰، مسئله ۸۶۴، گردآورنده:بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
۷ - پانویس۸ - منبع• احکام اسلامی، ص۵۹ ـ ۶۳. • پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مکروهات لباس نمازگزار»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۸. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |